Αμούνδσεν, Ρόαλντ

(Roald Engelbregt Grauning Amundsen, Μπόργκε, Νορβηγία 1872 – Βόρειος Παγωμένος ωκεανός 1928). Νορβηγός εξερευνητής. Η αγάπη του για τις περιπέτειες και το μεγάλο πάθος του για τη θάλασσα τον βοήθησαν να γίνει βαθύς γνώστης του Βόρειου και του Νότιου Παγωμένου ωκεανού. Νεότατος ακόμα, είχε πάρει μέρος σε εξερευνητικές αποστολές στην Ανταρκτική, πραγματοποίησε όμως τα πρώτα σημαντικά εγχειρήματά του στις αρχές του 1903. Εκείνο τον χρόνο ο Α. ξεκίνησε με το μικρό σκάφος Gjöa,προσδιόρισε τον μαγνητικό πόλο με μεγαλύτερη ακρίβεια από τον Τζον Ρος και τόλμησε να περάσει πρώτος στα βορειοδυτικά, από τον κόλπο του Μπάφιν στον Βερίγγειο πορθμό, και να φτάσει στην Αλάσκα το 1906. Το πέρασμα αυτό το είχε ανακαλύψει το 1850 ο Μακ Κλουρ, επειδή όμως θεωρήθηκε ότι δεν είχε πρακτική αξία, είχε εγκαταλειφθεί. Όπως πολλοί εξερευνητές πριν από αυτόν ή και σύγχρονοί του, ο Α. επιχείρησε κι αυτός να φτάσει στον Βόρειο Πόλο· σε αυτό του όμως το εγχείρημα τον πρόλαβε o Αμερικανός Πίρι. Πληροφορήθηκε μάλιστα, το γεγονός κατά τη διάρκεια των προετοιμασιών του για ένα από τα πολυάριθμα ταξίδια του προς τον Βόρειο Πόλο· τότε, άλλαξε αμέσως πορεία και κατευθύνθηκε με το πλοίο του Fram προς την Ανταρκτική. Με τέσσερις συντρόφους του (Μπγιάλαντ, Χάνσεν, Χάσελ και Ουίστινγκ) έφτασε στον Νότιο Πόλο στις 14 Δεκεμβρίου 1911, πρώτος σε μια ευγενική άμιλλα με τον Άγγλο Σκοτ, ο οποίος όμως έχασε τη ζωή του κατά την επιστροφή. To 1918 δοκίμασε ακόμα μία φορά να φτάσει στον Βόρειο Πόλο από τη θάλασσα, αλλά δεν τα κατάφερε. Άρχισε τότε να ωριμάζει μέσα του η ιδέα πως μόνο με εναέριο μέσο θα μπορούσε να πετύχει την κατάκτηση του Βόρειου Πόλου. Με την οικονομική ενίσχυση του Αμερικανού Λίνκολν Έλσγουερθ, ξεκίνησε το 1925 από τη Σπιτσβέργη (Σπιτσμπέργκεν) με δύο υδροπλάνα, υποχρεώθηκε όμως να προσγειωθεί στις 88° βόρειου γεωγραφικού πλάτους και να εγκαταλείψει την προσπάθειά του. Τελικά, το 1926 κατόρθωσε να πετάξει πάνω από τον Βόρειο Πόλο (12 Μαΐου) με το πηδαλιουχούμενο Norge και με συντρόφους του τον Έλσγουερθ, τον Ουμπέρτο Νόμπιλεκαι τον Ρίζερ Λάρσεν, ξεκινώντας από τον Κόλπο του Βασιλιά στη Σπιτσβέργη και φτάνοντας στο Τέλερ της Αλάσκας. Έτσι διαπιστώθηκε με βεβαιότητα πως ολόκληρο το κέντρο της Αρκτικής καταλαμβάνεται από έναν παγωμένο ωκεανό. Toν Μάιο του 1928 ο Α. έσπευσε πρώτος με αεροπλάνο τύπου Λατάμ να βοηθήσει τον Νόμπιλε και τους συντρόφους του, που μετά την καταστροφή του πηδαλιουχούμενού τους Italia περιπλανιόνταν στους πάγους ΒΑ της Σπιτσβέργης. Το αεροπλάνο του Α. έπεσε όμως και συνετρίβη· σκοτώθηκαν ο ίδιος και δύο Γάλλοι που τον συνόδευαν. Η μεγάλη αυτή μορφή της ιστορίας των εξερευνήσεων εκτός από ιπποτικό χαρακτήρα διέθετε βαθιά γνώση της ναυσιπλοΐας, συνδυασμένη με αδιαμφισβήτητη επιστημονική αξία. Ο Ρόαλντ Αμούνδσεν ενώ ετοιμάζεται να φορτώσει στο αεροπλάνο του μια λαστιχένια βάρκα, προτού απογειωθεί από τον Κόλπο του Βασιλιά για την πτήση προς τον Βόρειο Πόλο, τον Μάιο του 1925. Ο Ρόαλντ Αμούνδσεν, την εποχή που πραγματοποίησε τα πρώτα του σημαντικά εγχειρήματα (1903).